Nieznany kamie? na ratuszowej wie?yczce

W 1587 roku burmistrz Torunia Henryk Stroband nawi?za? kontakt z bardzo wzi?tym w owym czasie, gda?skim architektem – Niderlandczykiem Antonim van Obbergenem). W 1591 roku na zlecenie Rady Miejskiej Torunia Obbergen otrzyma? zadanie m.in. opracowania planów przebudowy Ratusza Staromiejskiego. Wed?ug jego projektów w latach 1602-1605 przebudowano Ratusz nadbudowuj?c drugie pi?tro. Dzi? oceniamy to jako jeden z pierwszych przyk?adów uszanowania i zachowania dawnej formy przez architekta pracuj?cego ju? przecie? w ca?kiem odmiennych konwencjach artystycznych. Po nadbudowaniu ratuszowego pi?tra pojawi? si? problem wype?nienia pustych przestrzeni powsta?ych nad naro?nikami budowli. W miejsca te Obbergen zaproponowa? nadwieszone, o?mioboczne, kamienno-ceglane wie?yczki w formie dwukondygnacyjnych latar?. Zosta?y one wsparte – tak jak to by?o w gotyku – na wysuni?tych ponad lico muru konsolach przyozdobionych maskami. Realizacje te by?y, jakby?my to dzi? powiedzieli, jednymi z pierwszych ?wiadomych dzia?a? konserwatorskich zmierzaj?cych do harmonijnego zgrania dwóch ró?nych stylów architektonicznych. Obbergen uczyni? to w sposób mistrzowski, gdy? manierystyczne wie?yczki idealnie harmonizuj? z gotyck? bry?? Ratusza.Po ponad 330 latach historia zatoczy?a kr?g. W 1931 roku w Toruniu pojawi? si? „Obbergen XX wieku” w osobie in?. arch. Ignacego T?oczka. Dzia?a? podobnie jak jego wielki poprzednik. W kompleksowy sposób pracowa? nad planem rozwoju przestrzennego miasta, uporz?dkowania i dostosowania ?redniowiecznego uk?adu komunikacyjnego do nowych potrzeb. W 1936 roku pod jego kierownictwem przeprowadzane m.in by?y prace konserwatorskie przy obbergenowskich wie?yczkach ratuszowych. Dzia?alno?? T?oczka nie by?aby mo?liwa, gdyby los nie zetkn?? go ze „Strobandem XX wieku” w osobie Antoniego Bolta, którego potomni ocenili go jako najlepszego prezydenta Torunia okresu mi?dzywojennego, a jego dokonania na rzecz miasta, jako dzie?o daj?ce podwaliny pod obecny wygl?d Torunia.

Pierwszy wspania?y toru?ski tandem (Stroband-Obbergen) pozostawi? po sobie pi?kn? pami?tk? widoczn? dla ogó?u mieszka?ców w postaci wie?yczek na rogach Ratusza Staromiejskiego. Po drugim, nie mniej s?awnym duecie (Bolt-T?oczek) pozosta?a jedynie ma?a, skromna inskrypcja, nie znana ogó?owi toru?czyków, umieszczona w górnej cz??ci wie?yczki po?udniowo-zachodniego naro?nika Ratusza. Zatarty w dolnej cz??ci napis wykuty w szyd?owieckim ciosie piaskowcowym o wymiarach 36 cm wys. x 30 cm szer. pod koniec 2003 roku da? si? jeszcze odczyta? w sposób nast?puj?cy:

*

*

*

M. Scharlowski by? toru?skim rze?biarzem. Mia? zak?ad rze?biarsko-sztukatorski za?o?ony w 1907 roku. Specjalizowa? si? w wyrobach ze sztucznego kamienia, prowadzi? prace budowlane, jak i równie? wykonywa? nagrobki. Ofert? na remont wie?yczek z?o?y? 15 kwietnia 1935 r. i jako jeden z pi?ciu startuj?cych wygra? go 9 maja 1935 r., gdy? zaproponowa? najni?sz? cen? tj. 1450 z? za wie?yczk?. Jego nazwisko wi??e si? tak?e ze sztukateri? elewacji kamienicy „Pod Gwiazd?”

Krzysztof Kalinowski