Wodoci?gi raz jeszcze…

We wspomnieniach Babu2 – wieloletniego mieszka?ca tych?e. Rzadko zdarza si? mo?liwo?? odbycia wycieczki po tym terenie z takim przewodnikiem…

* * *

Stare Bielany – Ogólny widok na zabudowania stacji pomp. Cz??? parku, budynek gospodarczy i po?udniowa ?ciana budynku mieszkalnego.

Budynek gospodarczy od strony ul. ?w. Józefa. Ciekawostk? jest to, ?e „zamurowane” otwory okienne nigdy oknami nie by?y (od wewn?trz nie ma nawet ?ladów, jest g?adka, ceglana ?ciana).

Budynek mieszkalny – dawna wodomierzownia. Na parterze znajdowa?y si? biura administracji uj?cia, natomiast na pi?trze mieszkali szefowie wodoci?gów. Ciekawostk? jest umieszczony w kuchni jednego z mieszka? „przywo?ywacz dla s?u?by” – ma?e urz?dzenie z dzwonkiem i wyskakuj?cymi cyferkami, informuj?ce s?u??cych, do jakiego pomieszczenia s? wzywani (centralka dzia?a do dzi?!) Na samej górze pod dachem znajduje si? ogromny strych a w nim wej?cie na wie?yczk? zwie?czaj?c? dach budynku. Babcia opowiada?a, ?e przed wojn? w wie?yczk? uderzy? samolot, który nast?pnie rozbi? si? w pobliskim lesie, ale nie wiem czy to prawda. Równie? na najwy?szej kondygnacji, obok wej?cia na strych znajdowa?o si? mieszkanie s?u??cej, która jako jedyna mieszka?a w budynku (reszta s?u?by przychodzi?a do pracy z w?asnych domów).

Dawne „oficjalne” wej?cie na teren kompleksu wodoci?gów. Obecnie nieczynne, otwierane tylko sporadycznie. Z prawej strony budynek warsztatowy z zamurowan? bram? wjazdow?.

Widok na pó?nocn? cz??? budynku mieszkalnego i warsztatów.

Budynek mieszkalny od strony podwórza. Widoczny taras zosta? dobudowany w okresie mi?dzywojennym.

Budynek gospodarczy (my nazywali?my go stajenka). S?u?y? do trzymania ?ywego inwentarza. By?y tam ??oby na siano i inne tego typu urz?dzenia. Na górze trzymano zapas paszy, dostarczany tam przez du?e otwory umieszczone w ?cianach z trzech stron budynku.

Wie?a ci?nie? i komin kot?owni. Pierwotnie komin by? wy?szy i prawie dorównywa? wysoko?ci wie?y. Zako?czony by? charakterystycznym zwie?czeniem, które zosta?o rozebrane po II wojnie ?wiatowej. Kolejny remont komina przeprowadzono na prze?omie lat 80 i 90 XX wieku, cz??ciowo demontuj?c a nast?pnie ponownie wznosz?c jego górn? cz???. Wyposa?ono go wtedy równie? w obr?cze zapobiegaj?ce p?kaniu.

Wie?a ci?nie? i komin z innej perspektywy. Przez widoczn? w dolnej cz??ci zdj?cia bram? bieg?a bocznica kolejowa s?u??ca do transportu w?gla potrzebnego do wytwarzania pary nap?dzaj?cej pompy. Za pomoc? pary zasilane by?o tak?e centralne ogrzewanie w wodoci?gach (ha?asowa?o okropnie i nie mo?na by?o niczego trzyma? na grzejnikach – gro?ba samozapalenia, takie by?y gor?ce).

Górna cz??? wie?y ci?nie?. Wewn?trz znajdowa? si? stalowy zbiornik o pojemno?ci 400m3. Znajduj?ca si? w nim woda zasila?a miejsk? sie? wodoci?gow? wytwarzaj?c zarazem odpowiednie w niej (sieci) ci?nienie. Do nape?niania zbiornika s?u?y?y dwie parowe pompy znajduj?ce si? w hali maszyn, obok kot?owni. Na szczycie wie?y znajduje si? stanowisko obserwacyjne b?d?ce cz??ci? infrastruktury Twierdzy Toru?. Obserwator wchodzi? tam po kr?conych metalowych schodach umieszczonych nad zbiornikiem i mia? do dyspozycji cztery du?e okna wychodz?ce na cztery strony ?wiata. Do pomieszczenia z ma?ymi okienkami na samej górze prowadzi?a drabina. Jednak, wed?ug mnie nie by?o ono wykorzystywane (straszna ciasnota).

Podstawa wie?y. Nad drzwiami wej?ciowymi wodowskaz pokazuj?cy poziom wody w zbiorniku na wie?y. Na pierwszym planie dwie ma?e wie?yczki s?u??ce do wskazywania poziomu wody w podziemnych zbiornikach umieszczonych pod trawnikiem ograniczonym ceglanym murkiem. W mniejszej wie?y zamocowano mechanizm p?ywaka unosz?cego si? na powierzchni wody w zbiorniku, w wi?kszej za? pionow? tablic? z podzia?k?, po której w gór? i w dó? porusza?a si? wskazówka wskazuj?ca poziom wody. Wskazówka po??czona by?a z p?ywakiem za pomoc? stalowej linki.

Widok na obszar, pod którym znajduj? si? oba podziemne zbiorniki. Widoczne s? dwie pary wie?yczek pomiarowych.

Parterowy budynek to komora zasuw. Za ich pomoc? regulowa?o si? ilo?? wody w ka?dym z podziemnych zbiorników. (Woda pochodzi?a z dwóch uj??: Barbarki i Wrzosów, z uj?cia Fort V – Chodkiewicza). Obecnie przywraca si? oryginalny wygl?d dachu poprzez budow? wie?yczki z zegarem. Za komor? zasuw widoczny budynek hali maszyn, w którym znajdowa?y si? pompy. Jest tam równie? nap?dzana r?cznie suwnica s?u??ca do przenoszenia ci??kich elementów pomp i silników parowych.

W g??bi, z lewej strony wie?y ci?nie? widoczny jest staw, z którego pochodzi?a woda potrzebna do uzyskania pary nap?dzaj?cej pompy i do którego zlewano nadmiar wody z przepe?nionego zbiornika w wie?y. Dzisiejsza jego powierzchnia jest mniej wi?cej o po?ow? mniejsza ni? w momencie wybudowania stacji pomp. Na ?rodku znajduje si? fontanna. Znajduj?ce si? za stawem gara?e i otaczaj?cy staw murek z betonowych bloczków zbudowano pod koniec lat 80-tych XX w.