Zagadnienie regulacji Torunia

Toru? znajduje si? w bardzo szcz??liwych warunkach, je?eli chodzi o mo?liwo?ci regulacji. Przede wszystkiem prawie 50% terenu w cz??ci obj?tej obecn? zabudow? jest niezabudowanych, dzi?ki czemu jest u?atwiona mo?no?? przeprowadzenia nowych ulic, zak?adania nowych placów, ziele?ców itp.
Natomiast kwestja jednolitej i racjonalnej zabudowy, uj?tej w sposób odpowiadaj?cy wymaganiom dzisiejszej urbanistyki, jest nadzwyczaj trudna. Mianowicie stoi ca?y szereg domów nie-zharmonizowanych ze sob? (zw?aszcza na Mokrem, Che?mi?skiem), przypadkowo postawionych (wskutek zmiany przepisów budowlanych po zniesieniu rejonu fortecznego). Poza tem budownictwo mieszkaniowe skupia si? na ogó? w r?kach prywatnych, wskutek czego jest utrudniona jednolito?? uj?cia zabudowy ulic.
Dzisiejsza regulacja musi rozpocz?? si? walk? o jednolite fasady. Sprawa ta by?a ?wietnie pojmowana i organizowana w wiekach ?rednich a zw?aszcza w epoce renesansu i baroku, czego znakomitemi przyk?adami s? plac Vendome w Pary?u, Piaca de Commercio w Lizbonie, renesansowy Rynek w Zamo?ciu oraz plac Stanis?awa w Nancy.
W celu osi?gni?cia jednolito?ci fasad nale?a?oby u?wiadomi? ogó? buduj?cych, ?e nie przesadnie wyró?niaj?cy si? dom jest pi?kny, lecz dom b?d?cy cz??ci? sk?adow? ulicy.
Patrz?c na spraw? regulacji miasta z punktu widzenia poszczególnych dzielnic, w pierwszej linji wyró?nia si? ?ródmie?cie, które trzeba zachowa? (o ile chodzi o zabytki) i zneutralizowa? krzykliwe fasady z ostatnich 80-ciu lat, zw?aszcza w s?siedztwie gmachów zabytkowych (np. pseudostylowe fasady poczty, Dworu Artusa, otoczenie gdaniska itp.). Pod wzgl?dem komunikacyjnym nale?y dzielnic? staromiejsk?, która zawsze b?dzie posiada?a charakter handlowy, wydzieli? z ruchu tranzytowego i otoczy? zieleni?.
Poza t? dzielnic? b?d? istnia?y tylko dzielnice mieszkaniowe i dzielnica mieszkaniowo – przemys?owa, ta ostatnia w miejscu zarezerwowanym przez niemiecki plan regulacji. Po?o?enie dzielnicy przemys?owej dyktowane jest wzgl?dami sanitarnemi (wzgl?d na panuj?ce wiatry) i s?siedztwa bocznic kolejowych.
Najbardziej. wskazanem by?oby po??czenie dzielnicy przemys?owej w?asnym kana?em z Wis?? dla podprowadzenia berlinek z w?glem do fabryk. Ta?szy by?by przewóz oraz odpad?aby jako niepotrzebna czynno?? prze?adowywania.
Nasza dzielnica przemys?owa (Mokre) nie mo?e uzyska? tych udogodnie? ze wzgl?du na wysoki brzeg Wis?y, na którym le?y Toru?; zreszt? ?atwo?? komunikacji kolejowej zapewnia jej w zupe?no?ci dogodno?? transportu w?gla i surowca. Ponadto nie osi?gnie ta dzielnica pod wzgl?dem przemys?owym nigdy nadzwyczajnego znaczenia, bo b?dzie prawdopodobnie zawsze dzielnic? mieszan?.
Dzielnica reprezentacyjna, tj. gmachów u?yteczno?ci publicznej, koncentrowa? si? powinna wzd?u? Wa?ów, w s?siedztwie obecnego Województwa, co jest o tyle uzasadnione, ?e Wa?y powinny zamieni? si? na arterj? tranzytow?, odci??aj?c? ruch ze ?ródmie?cia. Tu w przysz?o?ci stan? dalsze gmachy urz?dów drugiej instancji, Muzeum, Konserwatorium Muzyczne, Ksi??nica, Archiwum itp. Po?o?enie dla gmachów monumentalnych jest tu nadzwyczaj korzystne, gdy? ich fasady mog? by? widoczne od Wa?ów jak i od Czerwonej Drogi poprzez przysz?y park, który za?o?ony b?dzie na terenach pofortecznych.
Punktem wyj?cia komunikacji winno by? stworzenie kr?gos?upa arteryj tranzytowych, co jest tem trudniejsze, ?e ruch tranzytowy w ogóle zbiega si? w ?ródmie?ciu. Wydzielenie tej dzielnicy z ruchu tranzytowego uratuje ?ródmie?cie od niebezpiecznych kolizyj.
Ulica Bydgoska dzi? ma znaczenie arterji tranzytowej, co jest ze wszechmiar niewskazane. Bydgoska z naturalnej struktury jest i powinna zosta? alej? spacerow?, tem bardziej, ?e jest zabudowana, z ma?ym wyj?tkiem, tylko jednostronnie. ?ycie narzuci?o istnienie sk?adów przy ul. Mickiewicza; te same przes?anki winny podyktowa? przeniesienie ruchu tranzytowego na ul. Mickiewicza, co stanie si? automatycznie, gdy ta ulica otrzyma odpowiedni? jezdni?.
Struktura szosy Che?mi?skiej odpowiada ca?kowicie jej przeznaczeniu. Ulica Lubicka uzyska b. dogodne po??czenie z sieci? komunikacyjn? z chwil? wyko?czenia ul. Traugutta (nowej arterji, ??cz?cej Lubick? z Warszawsk?).
Jest rzecz? pewna, ?e prawid?owe ukszta?towanie sieci komunikacyjnej zyska na aktualno?ci po otwarciu nowego mostu drogowego, który wp?ynie powa?nie na zmian? ustroju komunikacji Torunia.
?ci?le zwi?zana z regulacj? jest sprawa zabudowy miasta, która z wyj?tkiem przedmie?cia Bydgoskiego nie jest jednolita. Nawet i Bydgoskie jest zabudowane nieprawid?owo, do niedawna bowiem s?dzono, ?e fasady domów biec musz? równolegle z ulic?, bez wzgl?du na kierunek ?wiat?a. Dzi?ki temu jedna strona ul. Mickiewicza i S?owackiego posiada fatalne o?wietlenie.
Obrazem poj?? nowoczesnej urbanistyki jest projekt zabudowy bloku, obj?tego ulicami: S?owackiego, Matejki, Kraszewskiego i Moniuszki. Domy szeregowe w tym bloku stan? wed?ug orjentacji pó?noc – po?udnie, aby obie strony budynków otrzyma?y o?wietlenie s?oneczne.
Dziki sposób zabudowy Che?mi?skiego i Mokrego jest wynikiem pó?nego wcielenia tych dzielnic do obszaru administracyjnego miasta.
Obowi?zuj?ce przepisy pollcyjno-budowlane niemieckie s?u?? obecnie za podstaw? rozwoju zabudowy. Przepisy te ??cznie z wykonaniem planu regulacji musz? by? zmienione, celem dostosowania ich do ?ycia, nowego planu i nowych poj?? w urbanistyce. Nale?y wró?y?, ?e Toru? przy opiece, jak? Magistrat sprawie regulacji usi?uje zapewni?, po szeregu lat uzyska wygl?d miasta racjonalnie zabudowanego i rozplanowanego.
W tym kierunku powinna wspó?dzia?a? z w?adzami miejskiemi inicjatywa prywatna, której Magistrat, ze swej strony s?u?y bardzo wydatnie, jak rzadko które miasto u?atwiaj?c nabywanie dzia?ek i prowadz?c racjonaln? polityk? gruntow?.
M. S. [Marian Sydow]
S?owo Pomorskie, lipiec 1932 r.