Afera szpiegowska Pi?tka i Urbaniaka

Jedna z najwi?kszych afer niemieckich na Pomorzu (i na terenie Polski w ogóle) w latach dwudziestych dotyczy?a szpiegowskiej dzia?alno?ci dwóch m?odszych oficerów, Pi?tka i Urbaniaka. Porucznik Pi?tek, cz?owiek pozbawiony charakteru, lekkoduch, prowadz?cy rozrzutny i hulaszczy tryb ?ycia, poszukiwa? sam kontaktu z Niemcami i przy pierwszej nadarzaj?cej si? okazji doszed? do porozumienia z wys?annikiem Abwehrstelle Królewiec. W rezultacie zgodzi? si? na dostarczanie p?atnych informacji szpiegowskich. Dzia?o si? to pod koniec 1925 r., a Pi?tek w tym czasie pe?ni? funkcj? dowódcy szwadronu w jednym z pu?ków kawalerii garnizonu Chojnice. Po pewnym czasie Pi?tkowi uda?o si? wci?gn?? do szpiegostwa na rzecz Niemiec swego koleg? i przyjaciela por. Urbaniaka, adiutanta dowódcy pu?ku z Torunia, który dla Abwehry okaza? si? bardziej cennym „?ród?em” ni? Pi?tek. Przez jego r?ce przechodzi?a bowiem ca?a tajna korespondencja pu?ku. Zdrajcy otrzymali od Niemców za swój proceder poka?ne wynagrodzenie – ok. 20 000 z?. Jednak?e te „wielkie kontakty” zdo?a?a Abwehra utrzyma? tylko kilka miesi?cy. W listopadzie 1926 r. kontrwywiad, po zebraniu niezbitych dowodów szpiegowskiej dzia?alno?ci, aresztowa? Pi?tka i Urbaniaka, a 4 kwietnia 1927 r. s?d wojskowy skaza? obu na kar? ?mierci.
W?adys?aw Kozaczuk, „Bitwa o tajemnice”

*

A tak t? histori? relacjonuje „S?owo Pomorskie”

*

STRACENIE ZDRAJCÓW.

Wyrok, skazuj?cy na kar? ?mierci Urbaniaka i Pi?tka zosta? wykonany.
W sobot? 2 i w niedziel? 3 kwietnia toczy?a si? przed s?dem wojskowym w Toruniu w trybie dora?nym rozprawa przeciwko oskar?onym o zdrad? tajemnic wojskowych dwom oficerom baonu strzeleckiego z Chojnic por. Urbaniakowi i por. Pi?tkowi.

Obrony oskar?onych podj?li si? s?dziowie wojskowi z urz?du, albowiem ze wzgl?du na charakter zbrodni ?aden z toru?skich adwokatów nie chcia? si? podj?? obrony.

Tryb ?ycia por. Pi?tka, który wydawa? znaczne sumy pieni?dzy i to przewa?nie w dolarach na libacje i zabawy zwróci? uwag? wywiadu wojskowego i spowodowa? zarz?dzenie obserwacji przez prokuratora kpt. Roma. U oskar?onych znaleziono podrobione klucze od szaf, w których znajdowa?y si? plany mobilizacyjne obrony Pomorza. W zwi?zku z t? afer? aresztowano równie? por. Sielskiego i por. Badziunga, którzy odpowiada? b?d? w post?powaniu zwyczajnem. Kilku wy?szych oficerów w Chojnicach zostanie poci?gni?tych do odpowiedzialno?ci za brak dozoru. Rozprawa s?dowa na ogó? mia?a przebieg spokojny. Oskar?eni przyznali si? do winy.

Wyrok zapad? w poniedzia?ek 4 kwietnia o godz. 13-ej. Obaj oskar?eni skazani zostali na wydalenie z wojska, pozbawienie praw i na kar? ?mierci przez rozstrzelanie z tem, ?e por. Urbaniak ma by? rozstrzelany pierwszy, co oznacza l?ejszy wymiar kary. W motywach wyroku s?d orzek?, ?e oskar?eni dopuszczali si? systematycznego i ?wiadomego szpiegostwa, wykradaj?c i sprzedaj?c wywiadowi pa?stwa o?ciennego wa?ne akta, dotycz?ce obrony Pomorza. Skazani przyj?li wyrok spokojnie. Pro?ba ich o u?askawienie zosta?a przez Prezydenta Rzeczypospolitej odrzucona, wobec czego wyrok wczoraj wykonano. Pod siln? eskort? przewiezieni specjalnie naj?tym autobusem z wi?zienia przy ul. ?w. Jakóba i ok. godz. 19-ej na forcie IV – ?ó?kiewskiego (w pobli?u drogi do Lubicza) zostali rozstrzelani.

Na miejsce stracenia prócz osób urz?dowych w?adze wojskowe nie dopu?ci?y nikogo. Skazani po przybyciu na miejsce stracenia byli zupe?nie spokojni. Sami podeszli do s?upków a ?o?nierze przywi?zali ich i zawi?zali im oczy. Podczas przywi?zywania Urbaniak prosi? ?o?nierzy, aby go zbyt silnie nie kr?powali sznurami. O godz. 19:10 pad?y pierwsze strza?y 6 ?o?nierzy i Urbaniak osun?? si? na kr?puj?ce go sznury, poczem nast?pi?a 2 salwa i g?ówny sprawca afery Pi?tek zako?czy? swój niechwalebny ?ywot. Lekarz wojskowy stwierdzi? u obu natychmiastow? ?mier?, poczem cia?a zosta?y przewiezione na cmentarz wojskowy.

Przed wywiezieniem skazanych na stracenie w pobli?u wi?zienia na ul. ?w. Jakóba i przyleg?ych ju? od g. 18-ej zacz??y gromadzi? si? t?umy publiczno?ci, które szybko wzros?y do takich rozmiarów, ?e musiano u?y? wzmocnionych oddzia?ów policji i ?andarmerji wojskowej dla pilnowania porz?dku.

*

Echa afery szpiegowskiej.

(Ko?cierzyna.)

Natychmiast po zawiadomieniu o zapad?ym wyroku ?mierci uda?a si? do Torunia rodzina straconego por. Pi?tka, jednak?e w drodze samochód zosta? uszkodzony wskutek czego przybyto do Torunia ju? po dokonaniu egzekucji. Ojciec skazanego tak si? przej?? haniebn? ?mierci? syna, ?e dozna? wstrz?su nerwowego i musiano go odstawi? do zak?adu psychjatrycznego w Kocborowie.